Orienta taglibro (4)

8 aŭgusto 2014, en Nogliki

Mi estas en iom neoficiala hotelo en Nogliki, Centra Saĥaleno (propre estas ne hotelo sed domo kun novaj apartamentoj, kiujn oni ne sukcesis vendi) kaj rigardas la pejzaĝon ĉi-suban. Iu loĝanto de longa ligna plurfamilia domo nefarbita, kiaj abundas en la urbeto, ŝtopis la fendojn de sia propra loĝejo per blua baŝo. En la alta herbejo kuŝas aŭtovrakoj; ankaŭ tiaj troviĝas plurnombre ĉiuflanke de nia hotelo. Sed kiel vi vidas fone, en la urbo estis konstruitaj ankaŭ kelkaj novaj domoj gajkoloraj.

Hieraŭ ni estis ankoraŭ en Juĵno-Saĥalinsk kaj partoprenis sciencan konferenceton en la regiona muzeo. Referis la instruistoj el nia grupo kaj ankaŭ reprezentantoj de la regiona muzeo kaj tiuj de la japana muzeo de Nordaj Popoloj en Abashiri, kaj krome du lingvistoj alvenintaj el iu japana universitato – ŝi rusdevena, li usondevena. Ĉi du poste aliĝis al nia grupo vojaĝonta pli norden, sekve ni estas jam dek sep.

Tra sekureckontrolo de la stacidomo ni vespere iris al la nokta trajno. Laŭ la rusa kutimo, ĉiu vagono havis propran vagonoficiston, kiu zorge rigardis la identigilojn de la pasaĝeroj antaŭ ol enlasi ilin en la trajnon. Malgraŭ la zorga kontrola sistemo, la rusa fervojkompanio tamen ne sukcesas dividi la pasaĝerojn de la litvagonoj laŭsekse, sed en sama kupeo povas esti kaj viroj kaj virinoj.

Eĉ per nura okulo estis tuj videble, ke la ŝpuro de la fervojo estis ne tiu rusa (kiu egalas al la finna sed estas iom pli larĝa ol la normala eŭropa) sed mallarĝa, japana: efektive ni veturis laŭ la iama ĉefa fervoja linio de Karafuto, kaj la fervojo finiĝis en Nogliki, ĉar pli norden la japanoj siatempe ĝin ne konstruis.

La litvagonoj de la pli kosta klaso (la "mola klaso" en la rusa) estis tre komfortaj, kaj vespere oni povis mendi teon kaj manĝaĵon en la kupeon. Baldaŭ vesperiĝis: la longaj noktoj memorigas al ni finnoj, ke malgraŭ la sufiĉe nordeca kaj konat-aspekta naturo ni troviĝas ĉi tie multe pli sude ol en Finnlando. Pro la mallumo oni ne povis observi la naturon ekstere, sed en niaj kupeoj okazis interesaj konversacioj pri Rusio, Azio kaj lingvoj... Juha estis la veterano de veturado, ĉar li vojaĝis 14 fojojn laŭ la fama siberia fervojo kaj kalkulis, ke li pasigis proksimume duonan jaron de sia vivo en rusaj trajnoj.

En la komforta nokta trajno: teglasoj kaj la fama ĉapelo de Juha.

Kiam mi matene elrigardis el trajna fenestro,  mi vidis marĉan kaj arbaran pejzaĝon, kiu tre similis al iuj lokoj en centra-orienta Finnlando – tamen kun la okulfrapa diferenco, ke anstataŭ piceoj videblis ĉefe larikoj. La arbaroj ŝajnis esti en plene natura stato, neutiligataj; en ĉiu marĉo videblis multaj larikoj, mortintaj stare.

La matena alveno al Nogliki estis aŭstera. En la trajno oni ne proponis matenmanĝon, ankaŭ ne en la stacidomo de Nogliki. Antaŭmenditaj taksioj transportis nin al la hotelo – kiu do montriĝis esti ne vera hotelo – kaj baldaŭ ni jam devis ekveturi per aŭtobuso al la vilaĝo Val, kiun eblis viziti nur ĉi tiun tagon. El la loka vendejo ni sukcesis tamen kunpreni bonegajn pasteĉojn kaj aliajn manĝetojn; sed ni devis elturniĝi sen kafo.

Senkafa mateno ĉe la stacidomo de Nogliki. Sed ni estas bravaj!

La unuaj impresoj pri Nogliki (kun dek mil loĝantoj laŭ Vikipedio) estis mornaj, kun multaj domoj en malbona stato kaj kun aŭtovrakoj kaj alia rubo kuŝantaj dise. La nomo de la urbeto sonas bele ruse, sed ĝi devenas de la nivĥa noʁla i 'odoraĉa rivero'; la nomo tamen aludas ne al moderna rubo, sed verŝajne al la nafto, kiu ĉi tie povas nature malpurigi riverojn.

La 70-kilometra vojo al Val estis plejparte en malbona stato, kun profundaj kavoj. La vilaĝa kulturdomo en Val estis tamen moderna, pura konstruaĵo, kie estis agrable labori. (Por sciantoj de la rusa lingvo povas esti interese, ke 'en Val' oni diras ne v Vále, sed na Valú.)

Bonvenigas nin "Municipa buĝeta kultura institucio de kluba tipo, la vilaĝa kulturdomo de la vilaĝo Val".

Val interesis nin ĉefe pro tio, ke en la vilaĝo loĝas, krom rusoj kaj nivĥoj, ankaŭ ujltoj. La ujlta lingvo (alinome la oroka) apartenas al la tunguza familio (kiun oni en Rusio nomas tunguza-manĉura familio). Malsame ol la nivĥoj, kiuj tradicie fiŝkaptis kaj ĉasis grandajn marmamulojn, la ujltoj estis kaj parte ankoraŭ estas bredistoj de boacoj. En Saĥaleno la boacoj estas tiom pli grandaj ol en Finnlando kaj Skandinavio, ke eblas rajdi sur ili.

En Val ni laboris en kvin grupoj samtempe. Janne kaj Juha demandas pri toponimoj (nomoj de lokoj, riveroj ktp.)

La ujltoj kunvenintaj en la kulturdomo estis ĉiuj ujltinoj, tre afablaj kaj kunlaboremaj. Ni estis jam antaŭavertitaj, ke laboro kun lingvaj malplimultoj en Rusio estas kutime laboro kun maljunulinoj. En Rusio la viroj mortas mezume klare pli frue ol la virinoj, ĉefe pro malsanoj kaj akcidentoj alkohol-rilataj, kaj inter iuj grupoj de indiĝenoj la diferenco verŝajne estas eĉ pli granda ol inter la rusoj. Janne diris jam en Finnlando, ke kiel ĉirkaŭ-sesdek-jaruloj, Juha kaj mi estos respektindaj maljunuloj en ĉi-tieaj vilaĝoj.

La rivero Val.

Post la lingvistika laboro ni vizitis ankoraŭ la malnovan parton de la vilaĝo ("baldaŭ detruotan", oni diris al ni) ĉe la rivero Val. Estis bela loko, sed kuloj atakis ankaŭ en la suno, male ol en Finnlando.

Nia aŭtobuso sur strato de Malnova Val.

Post reveturo al Nogliki ni ricevis vespermanĝon en iom stranga loko, noktoklubo kun la nomo Zavod ('uzino, fabriko'), ornamita per diversaj simboloj de la sovetia tempo. Evidente la posedanto de la noktoklubo posedas ankaŭ la kvazaŭhotelon, kie ni restadas. Finfine eblis ricevi kafon! La hotela kranakvo, matene haltigita, estis nun ricevebla, tiel ke eblis forduŝi la malpuron de du tagoj, kaj lavi kelkajn vestaĵojn kun la (iom optimisma) espero, ke ili iam iel sekiĝos.

Morgaŭ ni havos rendevuon en la urba biblioteko kun niaj unuaj veraj parolantoj de la nivĥa!